Izenburua: “José Martínezen argazkiak (1886-1960)”.
Datak: 2016ko ekaina.
Edukia: José Martínez, Ramona Errorekin ezkondua, bederatzi seme-alaben aita, bere ibilbide profesionalean El Pensamiento Navarro egunkariaren administrazio-kontseiluaren lehendakaria izan zen eta Gorteetako prokuradorea V. eta VI. legegintzaldietan. Komunio Tradizionalistaren kide izanik, Espainiako Gerra Zibilean Batzorde Karlista Nagusiaren kidea izan zen lehendakariorde gisa eta, 1937ko apirilaren 19ko Bategite Dekretuaren ondoren, Falange Española Tradicionalista y de las JONS alderdiaren lehenengo probintzia-burua izan zen Nafarroan.
José Martínezen zaletasunen artean argazkilaritzarekiko zuen pasioa gailentzen da, orain arte publiko zabalak ezagutzen ez zuen alderdi bat. José Martínez argazkilari afizionatua izan zen, arte horrekiko hurbiltze orok trebetasun eta iaiotasun dosi handiak, irudiak muntatu, atera eta errebelatzeko behar ziren teknikari eta prozedurei buruzko ezagutza sakonak eskatzen zituen garai batean. Ezer gutxi dakigu esparru horretan zuen prestakuntzari buruz, eskuz idatzitako formula fotografikoak dituen koadernoak edo material fotografikoaren bere katalogoek eskaintzen duten zeharkako datuak baino ez. Ez dakigu nola hurbildu zen argazkilaritzara, baina baliteke interes pertsonal hutsa izatea. Gelatinobromurozko plaka lehorrak agertzea eta industria fotografiko garrantzitsu bat sortzea izan zen argazkilaritzaren zaleak haien argazki propioak egitera bultzatu zituen aitzakia izan zen. Are gehiago, XX. mendearen lehenengo herenaren Nafarroak argazkilari profesionalen multzo bat zuen, baita elkarteekin batera lan egiten hasi ziren argazkilari afizionatu hasiberrien talde bat ere. Elkarte horietako bat Biblioteca Católico Propagandística izan zen, eta afizionatuek bere La Avalancha aldizkari ezagunaren bidez kolaboratzen zuten. Haren argazkien artean daude José Martínezek bidalitako batzuk.
2015ean, Javier Ochoa Martínezek, José Martínezen bilobak, bere aitonaren sorta fotografiko berezia dohaintzan eman zion Nafarroako Errege Artxibo Nagusiari (AGN), behar bezala kontserbatu eta jakitera ematen zela ziurtatzeko. Ekintza horrek dagoeneko aberatsa zen eta AGNek zaindu eta herritarren artean jakitera ematen duen funts eta argazki-bilduma panoramaren balioa areagotu egin zuen. Urtebete geroago, AGNek, dohaintzan emandako sorta dokumentala zaintzearen arduradun gisa, mikroerakusketa bat eskaini nahi izan dio José Martínezen begirada fotografikoari. Hartara, haren irudi batzuk hautatu ditu, guztiak argitaratu gabeak eta orain arte jendarteratu gabeak.
José Martínezen argazkien bidez bere bizitzako esparruetan, gehien barneratutako interesetan barna ibil daiteke, hots, bere makinaren obturadorearen kliskatzeari esker oroituak izan zitezen jaio ziren horietan barna. Bere argazki gehienak beirazko plakak dira, negatiboan egindakoak, 10 x 15 formatukoak eta gelatinobromuro-emutsiozkoak, bere ICA Toska 330 argazki-kamerarekin ateratakoak.
Oroitzapen horiek islatzeko eta, aldi berean, XX. mendeko lehenengo herenaren Nafarroako album fotografiko autentiko eta berezi gisa duten balioa nabarmentzeko, mikroerakusketan José Martínezen ekoizpen fotografikoa ezaugarritzen duten zenbait esparru agertu nahi izan dira: Iruña hiria, San Fermin festak (entzierro eta zezenketen bidez irudikatuak), eraikitzen ari diren azpiegiturak, lokomozio-bide modernoak bizitza tradizional zaharraren lanen aldean, eta Nafarroako herri eta santutegien ikuspegi oroitarazleak.
